San Juan de la Peña ikusgarria bisitatu ondoren, Mariano Bandrés-en aztarnak bilatzen ibili nintzen Bernués herri txikian. Argentinarrak hemen Mundu Zaharrean arbasoen bila dabiltzan moduan, hain zuzen ere. Ez nuen zehazki ezer topatu, ez hilerrian, ez elizako sakristian liburu zahar haien artean. Jacako katedraleko artxiboetan akaso, esan zidan herriko apaizak, eta hara jaitsi ginen.

Baina aitonaren bataio-agiria edo dena-delakoaren atzetik jarraitu ordez, katedral inguruan liburudenda batean sartu nintzen, oso itxura onekoa. Eta bertan benetako harribitxi bat aurkitu nuen, izan ere itxuraz gain mamia ere bazegoen dendaren barruan. Orain dela urte mordoa irakurritako liburua han zegoen, aragoierara itzulita. Julio Llamazaresek erretrataturiko Ainielle herrian egindako hizkuntzara itzulita. Nire aitona Marianoren familiak egindako hizkuntza, ziur naiz.

Gozamena izan da istorio hau berriro hartu izana, eta aragoieraz lehenengo aldiz liburu bat irakurri izana zer esanik ez. “Euri horia” galera askoren kontakizuna da, dolu anitzena. Heriotza, ihesa, bakardadea, zahartzaroa, burugogorkeria. Lehenaldi eta orainaldiaren arteko azken zubia. Huescako Pirinioetako mundu oso baten azken arnasak, agure baten begietatik eta ahotik jasota:

Muitos tiempos, ébanos prebau  de bibir de culas a o recuerdo y de xublidar mesmo l’asperanza. Pero ye difízil aconotar-se a combibir con un pantasma. Ye muito difízil borrar de l’esmo as racadas d’o pasau cuan o dandalo alimenta o deseyo y acamatona asperanzas sobre a negazión. A muerte tiene, por o menos, imáxens palpiables: a fuesa, as parabras, as flors que esbiellan a cara d’o recuerdo y más que más a conzenzia clara d’a inrebersibildá que s’encada en o tiempo y fa que l’ausenzia siga un costumbre adibiu. A disparixión, por contras, no n’e tiene de güegas ni sisquiera ta ella mesma; no ye un estau, sino a suya negazión.