You are browsing the archive for 2015 十月.

Zainketa aringarriak Mozambiken

%x %A in Onkologikoak ez direnak, Sarean

amcpDouleurs Sans Frontières Frantziako GKE da, 1996an sortua eta minaren aurkako borroka ardatz duena. Munduko sei herrialdetan zabalduta dago, Mozambiken tartean. Hasieran, helburu nagusia lur azpiko lehergailuek eragindako traumatismoen mina tratatzea zen. Gerra zibil luzearen (1975-1992) ondorio latzenetakoa alegia, pobrezia gorri kronikoarekin batera.

Azken urtetoan bestela, bertako Osasun Ministerioa (MISAU) eta Zainketa Aringarrietako elkartearekin (MOPCA) batera Etxeko zainketak emateko taldeak, arreta psiko-soziala bereziki umeei eskainita eta HIESaren inguruko atentzioa jarduera garrantzitsuenak ditu erakunde frantziarrak. Izan ere,  minbiziaren prebalentzia ezaguna HIEsarena baino baxuagoa omen da, baita hilkortasun tasa ere, Afrikako beste herrialde batzuetan bezala. Beraz onkologikoak ez diren pazienteek esparru paliatiboan pisu handiagoa daukate, Mendebaldeko jendarteekin konparatuta.

2012an Nazio Batuen Erakundeak dosier zabala argitaratu zuen HIESak Mozambiken ekarritako egoerari buruzkoa. Malnutrizioa, tuberkulosia eta umezurtz presentzia handia dira faktore larrienetarikoak.  Halaber, interesgarria da adineko jendearekin (>50 urte) egindako lana, sektore horrek ere pandemiaren ondorioak pairatzen dituenez.

Era o asilo dos velhos. Nele se albergava gente idosa, sem lugar nem aconchego. Velhos das todas raças passeavam sombras, pastoreando memórias pelos obscuros recantos. No vazio dos seus destinos eles se igualavam, partilhando da trémula  fronteira que nos separa da imobilidade.

“Cronicando” Mia Couto, 2002.

 

 

Heriotza, hileta errituak eta dolua Euskal Herrian

%x %A in Antropologia apunteak, Aulki Hutsak

iñakiolaizolaEntsegu liburu mamitsua kaleratu du Iñaki Olaizola itsas ingeniaria eta antropologo donostiarrak, 400 orrialdekoa: “Muerte, ritual funerario y luto en Euskal Herria” (Utriusque Vasconiae, 2015). Lan hau EHUn hiru urte lehenago aurkeztutako doktoretza tesiaren ostetik dator, “Transformaciones en el proceso de morir: la eutanasia, una cuestión de debate en la sociedad vasca” izenburuarekin. Izan ere, ‘Duintasunez Hiltzeko Eskubidea’-ren aldeko elkartekidea da egilea, eta azken urte hauetan sarritan ibiltzen da gai hau hartuta biltzar, hitzaldi eta bestelako foroetan.

Aurtengo liburua hiru zatitan banatuta dago. Lehenengoan “heriotza duina”-ren inguruan idatzi du, eutanasiaren aldeko lurraldeetan murgildurik, hala bizitza nola heriotza duinaren alde (ia) denok gaudelarik. Batzuk, hala ere,  kontzeptuetan ñabardurak ikusten ditugueta zainketa aringarrien aldeko hautua hartu dugu. Distanasiaren aurka eta heriotza ona hobetsiz beti ere.

Bigarren zatian, gaur egungo hileta errituak aztertzen ditu, hileta laikoak, gorpuen errausketak… Ander Altunaren “Amama” pelikula ikusi duzue? Hor dagoelako hileta ekitaldi ez ohikoaren adibide eder bat, kontatuko ez dizuedana badaezpada ere, filma ikusi ez baduzue. Olaizolaren liburura itzulita, “Ritos funerarios en Vasconia” (Etniker, 1995) lan mardularen osagarri ederra da, panorama garaikidea plazaratzen duenez.

Eta hirugarren eta azken zatian dolua lantzen du bete-betean. Eta hasieratik bertatik, 304. orrialdetik, ia amaiera arte (377. orrialdea) behin eta berriz aipamenak egin ditu etengabean geure dokumentalaren pasarteei buruz. Ia 50 aldiz aipatzen ditu geure lanean agertutako audioen transkibapenak, xehe-xehe aztertuta eta komentatuta. Berak eskaturik gidoi guztia bidali nion bere garaian, saltsa honetan zegoela jakinda, baina ezin nuen imajinatu ere egin hain baliagarria suertatuko zitzaionik. Bejondeigula geuri guztioi! Joxe Mari Izagirrek dioen moduan, “kandela piztuta jarraitzen duen bitartean, ez dugu itzaliko ez”.

Bizi gara!

“Martin Luther King’s funeral service”.

Hondar higikorrak

%x %A in Literaturan, Sarean

hondarhigikorrakOrain dela astebete hil zen Henning Mankell suediar idazle ezaguna. Minbizia diagnostikatu ziotenetik, hilabetez hilabete zutabeak idazten ibili zen prentsa idatzian, eta bizipen horietatik bere pentsamendua eta hausnarketak bildu zituen “Hondar higikorrak” (2015) izenburuko eleberrian ere bai.

Berri txarrak jaso berriak, modu ezin grafikoagoan idatzi zuen bizitza txikitu egion zitzaiola, ideiak eskastu, burua basamotu bihurtuz. Etorkizunean ezin pentsatu, eta orduan “behin eta berriz haurtzarora itzultzen nintzen“. Halaber, bera lagunduta egoteko suertea eduki zuen arren, oso sentikor azaldu zen trantze hauetatik bakarrik egoten diren pertsonenganantz. Gauetan sarritan sentitzen diren angustia eta paniko horien aurrean bakar-bakarrik.

Eta medikazioaz gain, komunikazioa (eta egia) zein garrantzitsua den azpimarratu zuen: “Ba al dago ezer inportanteagorik minbizidun gaixo batentzat egia esaten digutela konbentzituta egotea baino? Entzuten ditugun hitzak sinestu ditzakegula?

Azkenik, iluntasunaz betetako egunei buruz ere idatzi zuen: “Egun haietan egin dezakezun bakarra da hortzak estutu eta nire burua behartu beste gauza batean pentsatzeko. Normalean funtzionatzen du. Egun gutxi batzuetan beldurrak partida irabazten du.”

Dolua ikasgeletan

%x %A in Dolua, Irakaskuntzan

monsieurlazharUmeak eta nerabeak heriotzaren errealitatetik baztertzen ditugula kexatzen gara eta etxean eta eskolan zerbait egin beharko genuela esaten dugu. Euren dolua ez dugula planteatzen eta saihestu egiten dugu. Hitzetatik ekintzara pasa dira San Juan de Dios Ospitalearen (HSJD) jendea, Claudio Calvo, Marcos Lama, Juan Pedro Arbizu eta Pilar Huarte Nafarroan, bertako Gobernuaren Hezkuntza Sailaren sostenguarekin. Berriki egon dira egitasmoa aurkezten Gasteizen, MAP institutuan,  eta oso pozgarria da teoriatik praktikara zelan igaro ahal dire, bideo honetan bikain islatzen den moduan.

Zorionez, gaia mugitzen ari da, eta Arabako hiriburuan ere antzeko ekimena burutu ahal izan dute, izen-abizenak ipintzea falta bazait ere. Bidegin elkarteak ere Donostialdean parte hartu du ikasleekin egindako esperientzietan. Ildo horretatik, gainera, doluari buruzko jardunaldia antolatu dute Iruñean HSJDek berak eta Goizargi elkarteak, “Bizitzen ikasten” izenburupean, datorren urriak 31rako.

Irudian, “Monsieur Lazhar” (Philippe Falardeau, 2011) pelikula quebectar bikaina, honen guztiaren inguruan.

Featuring WPMU Bloglist Widget by YD WordPress Developer

跳至工具栏