You are browsing the archive for Bizi gara!.

Zera hori

%x %A in Bizi gara!, Mendian Hil Hirian Hil

galicia-profunda“Aulki Hutsak” Galizian ez aurkeztu izanaz penarekin gelditu nintzen. Lurralde hartan ez daukat familiarik edo lotura horietakorik, baina bertara itzuli izan naiz behin eta berriz bizitzan zehar. Zerbait oso erakargarria dauka niretzat, Asturiasek ere badaukana. Zera hori.

Lugo izan zen ezagutu nuen lehenengo hiria, oso gaztetan, zer eta ingelesezko kolonia batera joan nintzenean anaiarekin uda batean. Bertako behe-lainoak eta harresiak ezagutu nituen, bestela, Jose Ramon Monterroso lagunari bisita egitean. Ordurako Medikuntza karrera amaituta geneukan, Madrilgo Complutenseko fakultatean elkar ezagutu genuen, musean bikotea ginen eta adiskide handi bihurtu zen orduz geroztik. Bizitzan ez daude hainbeste lagun maila horretakoak, bera da horietako bat. Eta berak antolatu zuen, hiriko kartzela zaharra izandako eraikinean, eta mendi taldearekin batera, MHHHen emanaldia. Joao Aveledo aspaldiko laguna ere bertara hurbildu zen, eta ederra izan zen familia bat ikusi izana, 6 urteko alabatxoarekin. Gaia bazekiten zein zen, eta ekarri zuten neskatoa.

Galiziako bidaia honetan, “Santiagoko bidea” oinetako babarik eta nekerik gabe egin dut. Bilbotik Compostelara hegazkinez ordu batean. Dokumental hau Santiagon izan zen kontzebitua, 2019ko urrian bertan izan ziren zainketa aringarrietako jardunaldiak. Eta hor piztu zen lan hau egiteko hasierako ‘brainstorming’ hura. Urte bi geroago horra itzuli naiz, beste zirkulu bat itxiz.

Allariz izan zen bigarren geltokia, bisitatzea merezi duen herri eder horietakoa da, ukitu erromanikoak eta guzti. Presondegia izan zen beste garai batean gaur egungo kultura etxea (kasualitatez, Lugon bezala). Eta hangoak dira Mikel Cresporen izeba baten sustraiak. Ana izeba eta Josu osaba egon ziren, eta oso berezia izan zen solasaldia horregatik. “Sutondoa” piztu genuen, eta hausnarketak eraman genituen herriko taberna zahar eta dotore batera. Pelikularen baten kokagunea izan zena.

Ourense izan da hirugarren eta azken geldialdia. Franxo laguna, Galeusca-koa, honen atzean egon da. Marcos Valcárcel (kartzela berriro) izena zuen auditorioak, eta emanaldia Club Alpino Ourensan-ek antolatutako ikus-entzunezko astearen barruan egon da. 50 urte bete ditu aurten mendi taldeak, nik bezalaxe, 1971koak gara biak. Giro goxoa izan genuen, sutondoa berriz ere, solasaldian eta afarian. Baina are politagoa izan zen goizean eta arratsaldean mendi aldean ibili izana, antzinako castro hura eta hondatutako monasterio bat, basoaren barruan, bisitatzean. Dena hiriaren inguruetan. Borobila.

Asteburu luze honetan momentu “enxebre” hauek guztiak bizi izan ditut. Zera hori.

 

Info+: O médico e cineasta Iñaki Peña exhibe en Lugo o seu documental sobre o dó – G24

Beste zortzimilako bat

%x %A in Bizi gara!, Mendian Hil Hirian Hil , Zarautz Errukitsua

torelloBartzelonako aireportutik trena hartu behar duzu Sants geltokiraino. Eta hor beste tren bat hartu, L’Hospitaletetik Puigcerdà-rano joaten den lineakoa. Denbora behar da, baina azkenean iristen zara Osonako hiriburura. Vic tamaina ertaineko hiria da, Zarautzek halako bi biztanle dituena. Bertan lan egiten du Zainketa Aringarrietako pope handietako batek estatu mailan, Xavier Gómez-Batistek. Eta bertan abiatu zuten komunitate errukitsua edo zaintzailea duela 6 urte, geure erreferentzietakoa izan dena: Vic ciutat cuidadora, Katalunian sortutako lehenengoa.

Vic-ekoa zen Jaume Balmes (Bartzelonako kaleari izena eman ziona, uste dut), Quimi Portet (“El último de la fila”; Nafarroa Beherean edo Zuberoan hor nonbait erdi galdurik bizi izan zen, bolada batez), Marta Rovira politikari erbesteratua edo Raul Lopez (saski jokalaria, Bilbon ere ibilitakoa). Hangoa da Susana Llavina zarauztarra ere, MHHHeko protagonista. Hiriak ikusteko moduko katedral dotorea dauka, detaile erromaniko ederrak dituena, Larruaren museoa ere badauka, sekula bisitatu gabe neukan horrelakorik. Plaza nagusi ikusgarria dauka. Baita mendi liburu-denda gomendagarria ere. Eta ondo jateko txokoak, bai horixe. Gogoekin gelditu nintzen barraskiloak jateaz, dena ezin da.

Baina bidaiaren xedea, berez, apur bat iparralderago dagoen herria zen. Torelló Mountain Film Festival antolatzen dute bertan duela ia 40 urtetik, Penintsulako beteranoena da, baita garrantzitsuena ere, Bilboko Mendi Filmekin batera. Gustura, oso gustura ibili nintzen zinemaldian ere. Susana eta Felix ezin ziren etorri, baina Susanaren senideak egon ziren proiezkioan. Katalanez egin ahal izan nuen aurkezpena, duintasunez esango nuke. Pozik nago tren hau hartu izanaz, bizitzan behin pasatzen den horietakoa izanik. Izaskun Andonegik dokumentalaren amaieran esaten duen moduan, ez dakigu aurrean etorkizunean zer daukagun, baina beti izango dugu beste tontor bat gure zain. Zerrendan dagoen horietako bat Pica d’Estats da, Kataluniako garaiena. Egunen batean egingo ahal izango dugu Galeuscako espedizio bat hara? Inshallah.

Galizian izango da hurrengo asteburu potentea.

Jarraituko du.

 

Info+ Festibaleko Twitterren.

Zaharra izatea

%x %A in Bizi gara!, Zaintzaileak, Zarautz Errukitsua

pasos-hacia-una-nueva-vejez_javier-yanguasAdinekoen asteak antolatzen dabiltza gure herrietan egunotan. Herri honetara, adibidez, urriaren 5ean Julio Gomez ekarriko dugu, zainketa aringarrien nazioarteko egunarekin ere bat egiten, Zarautz On eta Zarautz Herri Zaintzailearen arteko urteroko  elkarlana da, laugarren urtez egingo duguna.

Arrasaten, bestela, atzo mahai inguru bat antolatu zuten zahartzaroari buruzkoa, ikuspuntu desberdinak jaso nahian. Bertan egon ginen Izarra Gonzalez (erretiratua), Miguel Laspiur (Arizmendiarrieta Lagunak), Olatz Etxabe (Iturbide egoitza) eta ni neu. Erantzun behar izan genuen lehenengo galdera, bere horretan, mami handikoa zen: Noiz hasten da bat nagusi egiten, zahartzaroan sartzen?

Neure seme-alabei galdetuz gero, 40-50 urterekin erantzungo zuten akaso. Hau da, gurasook daukagun adina. Neuk ere horrela pentsatzen nuen gaztetan, eta horrela esaten nion aitari, zaharra deitzen nion. Haren erantzuna beti zen berdina, zahartzaroaren alternatiba okerragoa zela, ez iristea alegia. Bizitza tarteka oso krudela da, batzuetan galdetzen diot neure buruari zergatik tematzen zen hori esaten. Izan ere, aita marra ofizialean gelditu zen, 64 urterekin hil zen, 65ak egiteko hilabete bat baino gutxiago geratzen zitzaionean.

Dena den, seme-alabak ez dabiltza oso oker. Hilabete honetan iritsi zait koloneko minbizia goiz detektatzeko programan parte hartzeko deia, 50 urte betetzear nagoelarik. Gainera, azken bolada honetan pentsiodunen borroka neuretzat hartzen dut. Asko eskertzen diet egiten ari direnagatik, jo eta ke, eta aldi berean argi daukat oraingo pentsiodunak baino gu geu egon beharko ginela hor, manifestazio eta mobilizazioetan. Gazteagoak garenon etorkizuna da kolokan dagoena, ez eurena.

Beraz, noiz sartzen gara zahartzaroan? Atzo gogoratu nien ekitaldira etorri zirenei pandemian gertatu dena, askorentzat oso inpaktantea izan dena: Paziente larriak zainketa intentsiboetara noiz bidali ditzakegun eta noiz ez. Ez da koronabirusarekin soilik gertatu den gauza bat, hau guztia baino lehen beti planteatzen den dilema baizik. Badaude argi dauden kasu batzuk, bidaltzeko ala ez bidaltzeko. Eta erdian, zalantzak eragiten dituzten kasuak. 80 urteko muga da inon idatzita ez dagoen baldintza, behetik bai eta goitik ez. Noski, badaude 80 urtetik beherako pertsonak funtzionalki edota kognitiboki oso kaltetuta daudenak, eta bidaliko ez genituenak. Eta alderantziz. Pandemiak ekarri duena izan da zorroztasun handiagoa, eta kasu tamalgarriak izan ditugu adinaren arabera bakarrik, kontuan hartu barik autonomia maila eta buruko fakultateen egoera.

65, 70, 75, 80 urte? Gazteak/zaharrak dikotomia planteatzen badugu, txarto hasiko gara nire ustez. Adin ertainekoa ez da oso kontzeptu erakargarria izango, baina hor gaude gutariko asko sartuta, 40-65 urteko tarte horretan (bota gora beheko muga nahi baduzu, baita goikoa ere). Gazteak dira 20-30 urtekoak, zaharrak 80-90 urtekoak. Bai ezta? Eta hemen dator sorpresa: Zaharra edo adinekoa izateak ez du esan, automatikoki, makala, ezdeusa edo baliorik gabekoa. Zaharra eta txarra ez dira sinonimoak. “Zaharra, agurea edo atsoa” ez dira irainak, edo ez ziren izan beharko.

Oso oinarrikoa da hau guztia, baina mota guztietako eufemismoak erabiltzen ditugu egunero hitz tabuak ez aipatzeagatik. 80 urte inguruko paziente batek, gaixotasun aurreratuarekin eta klinikoki larri zegoenak, esan zidan “vejez prematura” zela etorri zitzaiona, Gazte sentitzen zen… baina ez zen. Lege naturala da, 40-45 urtetik aurrera gehien-gehienok galtzen goaz, ilea, indarra, ikusmena, entzumena, oroimena… Biologia hutsa da. Gaur erizain batek esan dit 86 urteko paziente bat ez dela hain zaharra, zaharragoak izaten ditugula. Noski. Baina kontuan hartuta Euskal Herrian horixe dela emakumeen batez besteko bizi-itxaropena, ez dakit ba. Hau da, emakumeak gure herrialdean, batez beste, 86 urterekin hiltzen dira.

Esparru subjetiboa da, zenbakiek ez dute besterik gabe agindu behar, ados. Salbuespen harrigarriak denok ezagutzen ditugu, bejondeiela, Eta bitartean, inork ez du zaharra izan nahi. Nik bai, zalantza barik gainera. Iristea asko gustatuko litzaidake, lorpena izango litzateke. Aitak arrazoia zeukan. Ama ere bidean gelditu zen, 73 urterekin. Zaharra izan eta ahalik eta egoera onenetan, badaezpada ere. Ez dakit 75 urte arte tokatuko zaigun lan egitea…

 

PD.- Argazkian agertzen da Javi Yanguas gerontologoaren liburuaren azala. Adinekoen esparru honetan aditu ezaguna da bera, eta liburuak itxura bikaina dauka.

Ene baitan bizi da

%x %A in Bizi gara!, Mendian Hil Hirian Hil , Oroimenean

LesakaGeure haurtzaroa ez zen oso desberdina izan beste hainbatenarekin. Uda izaten zen urteko sasoirik hoberena eta esperotakoena, Gabonekin batera. Gaztaroan, zer esanik ez, gehitzen zenituen beste faktore interesgarri batzuk, herriko jaiak adibidez. Eta helduaroan ere udak mantentzen du lehentasunezko posizioa, oporraldiekin. Euskal Herritik kanpo bizi ginenean, Lekeitioko udatiarrak izan ginen urtez urte, hutsik egin barik. Eta bazegoen une berezi bat, tradizio bat, urtero mantentzen genuena: Egun euritsu bat aprobetxatzen genuen aitaren bihotzeko herrira joan eta hango familia bisitatzeko. Lekeitiotik joaten ginen Ondarroarako errepide bihurritutik Gipuzkoa aldera, eta hortik Nafarroako iparraldera.

Hondartza aldatzen genuen barnealdeko bazter horiekin, Bera eta Lesakakoak, sarritan baita Lapurdikoak ere. Liluragarria zen mundu hori niretzat txikitan, frantziar kutsu horrekin. Neurri handi batean baserriaren mundua, herriarena, euskararena. Barru-barruan txertatuta gelditzen diren kontuak dira. Hori guztia nire baitan bizi da ordutik. Lotura beste bide batzuetatik gorde izan dut ilea galtzen joan naizen heinean, eta sendotuta gelditu zen lau urte zehatzetan, amatxi, abuelo, aita eta ama bertan Lesakan lurperatu genituenean. Maddi Ane Txoperenaren “Ene baitan bizi da” liburua irakurtzean hainbat pasarterekin bat egiten nuen, deskribatutako giroarekin. Lizuniaga eta Ibardin mendateetako alde batekoa zein bestekoa.

Atzo, udaren atarian, aitaren herrian aurkeztu genuen dokumentala, Felipek lagundu ninduen. Lesakara joateko egun horietakoa izan zen, euri pixka bat tartean. Egun batzuk lehenago Etxalarren mendi buelta ederra egin genuen Kaik eta biok. Eta atzo beste tontor biografikoa izan genuen pelikulari esker. Beste zirkulu bat, lotura apur bat gehiago sendotzeko. Orain loratzen diren zuhaitz hauek dira duela 40 eta piko urte ereindakoak eta urtez urte ureztatuak. Sekulakoa da hau sentitzea ene baitan. Ez dauden horiek bertan bizi dira.

Bizir! (2)

%x %A in Bizi gara!, Mendian Hil Hirian Hil

Bizir Eguna 2021Ohituegiak gaude festa ondorengo paisaje zikin tamalgarriak ikustera. Gazteak inzibismoarekin eta zikinkeriarekin lotzeko ohituegiak, edonon botatako plastiko eta kristalekin. Izurrite hori errealitate bat da, batzuontzat ulertezina, atzeraka begiratuz gero eta geure gazte denborak gogoratuz gero (geure argilun guztiekin, noski).

Albiste ona da gazteak-ganora-garbitasuna hirukotea posiblea dela, hedabide handietan ikusiko ez dugun arren. G-z hasten dira hiru hitzak, baina beste letra batzuekin hasten diren elementuak ere gehitu ditzakegu: mendia, festa, musika, bizipoza, omenaldia… Bai, posiblea da. Atzo bertan honen guztiaren lekuko izan nintzen, Kurtzebarri azpian. “Bizir Eguna” antolatu zuten Mikel Cresporen lagunek, haren omenez. Pandemiak baldintzatuta, baina aurrera. 2020an ez bezala, dena bertan behera gelditu behar zenean. Aurrera 20 urtekoak, 40 urtetik gorakoekin batera, gehi txakurtxoren bat. Aurrera Egillorkoak, Juxe Zuazua, Txema Crespo eta Lide Crespo. Aurrera Izaskun Andonegi, atzo gerturatzerik izan ez zuena.

100 urtetik gora izango dituzten haritz horien azpian abestiak bata bestearen atzetik kateatu genituen (ikusi irudia), Beñat Arrietak gitarra hartuta. Eta, momentu batean, Ander Navarrok irakurri zuen gutunean Mikeli kontatzen zion iaztik aurrera koronabirusarekin gertatzen ari dena, eta beste hainbat kontu. Kontatu zion “Mendian hil. Hirian hil” izenburuko dokumental bat Euskalduna jauregian estreinatu genuela, eta bertan agertzen dela Mikel bera Iñaki Ochoa de Olza, Atxo Apellaniz, Xabi Ormazabal eta beste handi batzuekin batera. Gure artean jada ez daudenak, badauden arren. Atzo Mikel egon zen moduan.

Bihotzez egindako gauzak ondo edo oso ondo ateratzen dira. Eguzkipean, euripean, behelainotan edo dena delakoan, hori beti gutxienekoa da. Garrantzitsuena da oroimena pizturik mantentzea, patata tortilla, sagardoa, gazta eta menbrilloa partekatzen ditugun moduan, tristura, nostalgia, alaitasuna, zirrara eta emozio guztiak ere elkarbanatzea. Hau bai dela bizir, hau!

Mila esker zeuen etxeko atea zabaltzearren, beste behin, Egillorren edo Zaraiako basoetan.

 

Arratsalde euritsu batean

%x %A in Bizi gara!, Mendian Hil Hirian Hil

ModeloPagoetara igo nintzan lehenengo aldia Javi Palomo-rekin egin nuen, Aiatik. Azken sei urte hauetan, Zarautzera bizitzera etorri ginenetik, hainbatetan igo naiz gurutzera, esango nuke Bilboko Pagasarrira baino gehiagotan igo naizela jada Pagoetara. Javirekin Zarautz deskubritu nuen karrera gaian, Madrilen ezagutu ginen, diasporako urte haietan. Kotxeak pasatzen ziren orduan zinemaren aldamenetatik, bai eta Musika Plazatik ere. Hemen bizitzen amaituko nintzela zeinek esango zidan? Arratsalde euritsu dexente konpartitu ditugu ordutik. Hirian (batez ere) eta mendian.

Menditik kalera egin nuen herenegun, goizean Araotz aldean, arratsaldean Modelo aretoan. Tenplua esaten diogu Kafe Antzokiari, baina Zarauzko zinemak ere badauka tenplutik, Garoa liburudendaren moduan bestalde. Are gehiago, atzo bezala, arrats euritsu batean. Arrazoi gehiagorekin, omenaldia egiten diozunean mendizale, munduzale eta bizizale zen bizilagun bati: Jexux Zufiria 2019ko uztailean etxean hil zena, haren bizitzaren amaieran ezagutu nuena. MHHH berari dedikatu diot, eta pasa den ostegunean modu publikoan egin nuen, bere herrian eta bere familiaren eta ezagunen aurrean. Ehundaka paziente eta familien ondoan egon naiz mediku moduan urte hauetan guztietan, heriotzaren inguruan. Istorio zirraragarriak bizi izan ditut, ahazten ez direnak. Baina Jexuxena desberdina izan zen, hasteko beragatik, eta bestela mediku moduan ez nintzelako egon zazpi hilabete haietan haren alboan.

Maiatzaren 13ko proiekzioa Mendi Tourraren barruan izan zen, Aitor Elduaien frontman lanak egiten ibili zen, beti bezain bizkor. Zinema bete-beteta zegoen. Arantxa Gurrutxaga, Suku Maya eta Pello Arrue Aizarnatik hurbildu ziren, eta laster hor goian dokumentala pasatzeko gelditu gara. Beste bi protagonista ere oholtzan egon ziren, Susana Llavina eta Felix Zubia. Eurentzat lehenengo aldia izan zen pelikula ikusten zutela, eta pozik nabaritu nituen. Susanak eta biok etxeko lanak ditugu hurrengo hilabeteetarako. Vic-ekoa da Susana, eta hortik gertu dago Torelló, urtero mendi zinemaldia antolatzen duen herria. Izena eman dugu geure dokumentalarekin bertan parte hartzeko, azaroan izango da, eta katalanezko azpitituluak ilusioz prestatuko ditugu horretarako.

Bidea hor dago, eta tontorrak ere hor zain. Zarauzko gailurrera, euria lagun, igo eta jaitsi ginen herenegun. Sei urte hauetan herrian ezagututako pertsona asko hor egon ziren, batzuk mendilagunak, beste batzuekin beste saltsa batzuk konpartitzen ditut. Hasieran aipatutako Javi ere etorri zen emanaldira, hilabeteak ziren ikusten ez ginela. Esan dizuedan bezala, berarekin etorri nintzen lehendabiziko aldiz herri eder honetara.

 

Bonus Track 1: Lurdes Iriondo eta Xabier Leteren heriotzen lekuko izan zen Felix Zubia. Pasarte eder honetan kontatzen digu zerk lotu zituen bien bizitzaren amaierak: “Xabier Leteren heriotza / Bianditz elurtua”.

Bonus Track 2: Susana Llavinak, bizitzaren amaieran azken desioek duten garrantziaz, eta horiek errealitate bihurtzeak duen edertasunaz: “Mallabiko gizona eta itsasoa”.

Basajaun Apalatxeetako bidezidorrean

%x %A in Beste terapia batzuk, Bizi gara!, Literaturan

BasajaunApalatxeakErresilientziaz hitz egitea da “Endurance” itsasontziaren abentura sinesgaitza kontatzea. Muturreko erresilientziaz irakurtzeko, bestela, Victor Franklen liburu ezaguna dugu.

“Basajaun en el sendero de los Apalaches” muturreko abentura bati buruzko liburua da: 3.523 kilometro 142 egunetan. Done Jakue Bidea halako 4 baino gehiago, metatutako desnibel izugarri handiagoarekin: 141.580 metro (17 zortzimilako!). Ikaragarria guztiz. 4 hilabete baino gehiagotan zehar egindako zeharkaldia da, AEBetako ekialdean, hamalau estatu zeharkatuz: Georgia, North Carolina, Tennessee, Virginia, West Virginia, Maryland, Pennsylvania, New Jersey, New York, Connecticut, Massachusetts, Vermont, New Hampshire eta Maine.

Balentriaren egilea eta liburuaren protagonista amurrioarra da, Jon Galdos Elgezabal. Kemen handia eduki eta ibiltari esperientziaduna izan behar da horrelako bat egiteko, goi mailako kirolaria zalantzarik gabe. Telebistan normalean agertzen direnak baino maila handiagokoa, zalantzarik gabe. Eta kirolaz gain, beste hainbat arlo ukitzen du zeharkaldi luze-luze honek: Natura, kultura, historia, geografia, giza baloreak,,,

Izan ere, “Basajaun” (Jonen ezizena thru-hiker moduan) basa faunarekin harremanetan ibiltzen irakurriko duzu liburu honetan: Sugeak, hartzak, altzeak, orkatzak, mota guztietako txoriak… Eta mota guztietako eltxoekin. Klima elementu guztiekin. Beste gizaki batzuekin batera, edo bakardadean. Hain zuzen ere, basoen isiltasuna da sentitu eta “entzun” dezakegun osagai potenteenetarikoa.

Cherokee, Delaware, Catawba edo Abenaki herri amerindiarrek lagatako toponimiaren aipamenak daude liburuan. Jatorrizko biztanleen itzalitako hizkuntzen aztarnak, azken finean. XVII. mendean hasi ziren iristen ingelesak, holandarrak, irlandarrak, frantziarrak, eskoziarrak, suediarrak eta abar Ekialde kostalde hartara. Hamahiru Kolonietako garaia zen, Ameriketako Estatu Batuetako sorrera. 5 mende geroxeago munduko potentzia bihurtu da herrialdea, kontu ugari gertatu dira historiako zati luze honetan, pelikula eta liburu askotan jasotakoa.

Eta horren guztiaren azpian herritar estatubatuar eurak daude, haien konplexutasun osoarekin. Jon Galdosek azpimarratzen du ezaugarri orokor bat: Abegi ona, hospitalitatea. Hala da, orokorrean oso amerikarra dela esango nuke. Argentinan, Kolonbian edo Bolivian ere nabaritzen den zerbait da. Bidaia bat egin nuen 2000. urtean, AEBetako beste kostaldean, mendebaldean. Eta San Diegotik Vancouverreraino harrera on hori igarri nuen (bereziki Idahoko euskal komunitatean, ageriko arrazoiengatik).

1987 inguruan bestela Maine estatuan ibili nintzen Alberto anaiarekin, Quebeceko mugetan. “Basajaun”-en helmuga. Uda batez egon ginen New Englandeko lurralde haietan, Portland eta inguruetan, baita Bostonen ere. Gustura itzuliko nintzateke Katahdin mendi hartara igotzeko, “The Greatest Mountain”.

 

Info+: Booktrailer (Basajaun).

Mila esker Ana Etxeandia!

Bizir!

%x %A in Bizi gara!, Mendian Hil Hirian Hil

BizirEz da lelo txarra, bizi eta “vivir” arteko berba hibridoa. Mikel Cresporen koadrillaren leloa da, Txema Crespo aitak eskuineko besoan tatuatuta daukana semea hil eta geroztik. Tatuatuta buruan eta bihotzean ere, eta ona izango litzateke jende guztiak horrela izango bagenu, bizitzen ez ahazteko. Ez soilik planeta honetatik batera eta bestera ibiltzea, baizik eta bizitzea letra guztiekin.

Pasa den ostiralean dokumentalaren lehenengo emanaldian egon nintzen Aretxabaletan, Juxe Zuazua, Lide Crespo eta Txemarekin batera, Egillorkoak. Solasaldia egiteko patxadaz egon ahal izan ginen, eta denbora aprobetxatu genuen. Puntu garrantzitsuak jorratu ahal izan genituen behintzat, ez naiz beti gelditzen sentsazio horrekin, baina lehengo egunean etxera pozik itzuli nintzen zentzu horretatik. Mendiko arriskuen aurrean zelan jokatu, guraso moduan? Juanjo San Sebastianek esaten duen moduan, bizitza ez da bakarrik geurea, hor daude geure amak, aitak, arrebak, bikotekideak,… Eta norberaren askatasuna ere hor dago, eta bizitzeko grina, ertzetaraino iristekoa, mugak non dauden ikusteko irrika. Gaztetasuna azken finean, ni behintzat gogoratzen naiz zer den gaztea izatea, oraindik ere pasioak hartzen nau tarteka eta bizirik sentitzearen bizipena eder-ederra da, ezta? Txemak Mikel Laboaren txoriaren sinboloa ekarri zuen Arkupe aretora, Juxerekin konpartitzen duen hausnarketa gakoa da: Hegoak ebaki, askatasuna mugatu, babes handiagoa eman… Bai, baina Mikel izateari laga izango lioke.

Beste puntu gako bat, Felipe Uriarteren esaldia: “Menditik bizirik ez itzultzea porrota da”. Entzuten dudan bakoitzean proiekzioetan, Juxe eta Txemataz gogoratzen naiz, eta Arantxa eta Pellotaz. Nire interpretazioz, Felipek esan nahi duena da mendiko heriotza hauetan berak ez duela epikarik edo gloriarik ikusten. Beste pertsona batzuei ere entzun izan diet. Kontua da porrota ere ez dela, nire ustez. Eta Txema horretaz kexatu zen aurreko barikuan, naturaltasun osoz. Horrela izan zen solasaldi osoa, jario naturalarekin joan ginen gai batetik bestera. Publikotik ez ziren animatu parte hartzen, baina egia esan merezi izan zuen Mikelen familia arretaz entzutea. Aurkezleak horixe baloratu zuen, testigantza honek beste pertsona batzuei lagundu diezaiokeena.

Egillor baserrian egin genuen grabazioa bera hunkigarria izan zen,aurretik Juxe eta Txema ezagutu nituenetik  jada nabaritu nuen jario zintzo hori. Eskuzabaltasun hori, protagonista guztiengan topatu dudana. Esker ona besterik ez daukat eurekin, eta kasu honetan Izaskun Andonegirekin, Aretxabaletarako bidean ipini ninduena. Aurreko barikuan Izaskun ezin izan zen egon, baina oso presente izan genuen. Ez da harritzekoa dokumentalak Aretxabaletan piztu duen jakinmina, Mikelen omenaldia den aldetik. Otsailean zehar ostiralero emango dute, eta sarrera guztiak agortu ziren hasi baino lehen ere. Beste pare bat emanaldi programatuko dituzte dirudienez. Eskoriatzan ere bide horretatik goaz, bi larunbatetan eskaini eta hirugarren bat antolatu behar izan dute. Bejondeigula!

Aurtengo Mikelen Eguna, ekainean, ez dakigu zelakoa izango den. 2018 edo 2019an bezala ziur aski ez, baina espero dezagun ezta 2020ko hutsunea bezain hutsa ere.

Komedia beltza (III)

%x %A in Beste terapia batzuk, Bizi gara!, Zineman

El-inconvenienteAspaldiko partez, umore beltzaz arituko gara oraingoan blogean. Helduleku zoragarria, goitik behera, garai ilun luze eta triste honetan. Birusak lagatzen digun arnas zirrikituetako bat zinema da, eta Zarautzen behintzat martxan eta osasuntsu dago herriko aretoa. Lehenago ez geneukan ohitura bat daukagu orain Maiderrek eta biok larunbat arratsaldeetan, ohitura ederra euria lagun, lainoa edo dena delakoa. Gaurko plana adibidez.

Aurrekoan, umore beltzeko pelikula fina, atsegina eta, batik bat, oso barregarria ikus-entzun genuen Modelo zineman: “El inconveniente” (Bernabé Rico, 2020). Sarak (Juana Acosta) pisu eder bat topatu du Sevillan, dagoen auzoko beste etxeekin konparatuta dexente merkeagoa. Prezio paregabearen truke, eragozpena da jabea bertan biziko dela hilgo den arte. 80 eta piko urteko emakumea da etxeko jabea, Lola (Kiti Mánver), umoretsua, erretzailea eta heriotza gertu duena.

Umore beltzeko keinuak bata bestearen atzetik datoz filmean, seriotasuna kentzen tabu handiari, eta eskertzekoa ez ezik ozen txalotzekoa da. Edozein une egokia izan daiteke heriotzaz hitz egiteko, baina gauza bera ezin da esan gaiaz apur bat barre egiteko, sarritan ez da egokia. Hala ere, zirrikituak daudenean, barre egin dezagun heriotzaz ere. Osasuntsua da guztiz.

 

Info+:

Zutabeak

%x %A in Bizi gara!, Mendian Hil Hirian Hil , Zineman

ZutabeakAlondegiaAmsterdam izan zitekeen, Manchester edo Paris. Bilbo da, nire hiria, jaiotzakoa baino adopziozkoa. Eta argazkikoa, garai batean, ardo biltegia izan zen, Indautxu auzoan duela 100 urte baino gehiago eraikitako alondegia.

Zutabeak eraikin bat zutik mantentzeko habeak dira. Zuhaitzen enborren modukoak dira. Baina gizakiok zutik mantentzeko osagaiak ere badira, metaforikoki. Ez erortzea ez da bakarrik norberaren trebezia kontua, kanpoko eragileak daude eta ezin ditugu kontrolatu sarritan. Erorketak onartuta, berriro jaikitzea norberaren hautua da, hau ere kanpotik eraginda dagoen arren. Behin altxatuta, zutik mantentzeko zutabeak zeintzuk ditugu? Nortzuk ditugu zutabe horiek?

Pasa den asteburuan Mendi Film Festival amaitu da. Egun bizi-biziak izan dira, larunbatean gure pelikularen estreinaldiaren bigarren zatia bizi genuen. MHHH baino lehen ikus-entzun genuen pelikula “Shared Vision” (Keith Partridge) izan zen, Eskoziako itsas aldeko bazter zoragarri batean grabatutakoa. Juxe Zuazua, Txema Crespo eta Lide Crespo publikoaren artean zeuden, ondo lagunduta. Mikelen istorioa, haren familiarena eta lagunena, filmaren zutabe nagusietakoa da, bihotzera iristen diren horietakoa. Kurtzebarriko irudiak, Egillorkoak eta Eñauten txeloaren notak osagai ederrak dira horretarako. Borobiltzeko, Izaskun Andonegi ere Golem zinemetan egon zen. Presentzia beroa da beti Izaskunena, espiritualtasunaren zutabea eman diona dokumentalari neurri handi batean.

Izaskunen hitzetan, beste sokalagun bat eduki genuen gurekin: Iñigo Suberbiola. Oso komunikatzaile ona da Iñigo, eta ibilbide profesional sendoa dauka. Abesten ere ipini genuen dokumentalean, Santa Barbarako inguruetan, Zarauztik Getarirako bidean, euria lagun. Pelikularen ahotsak ere ez zuen hutsik egin, Raquel Navarrok. Arantza arrebak, Ruth lehengusinak eta aspaldian mendilagunak izan ditudan Bittor eta Manuk ere ez zuten galdu bigarren aurkezpena. Ezta Marije Goikoetxeak eta Eider Otxoak ere, AH-eko protagonistak direnak. Gau berezia zinez.

Argazkiak errepasatzen, aparta izan da zinemaldia. Beste bost pelikula ere ikus-entzun ahal izan ditut gainera, “Free as can be” (Samuel Cossley), “Into the Canyon” (Peter McBride), “Out of the Blue” (Montaz-Rosset D &S), “L’escalade libérée” (Benoit Regord) eta “Harda / The tough” (Marcin Polar).

Baina astea borobiltzeko, sorpresa bat izan dugu. Mendi zinemaldian egotea nahikoa saririk ez, eta eguzkilore bat pozik jaso genuen Eider Ballinak, Gorka Etxabek eta hirurok, Josu Txintxurreta gogoan. 15 euskal ekoizpen aurkeztu ziren, horietatik 5 aukeratu zuten Sail Ofizialera, eta horietatik MHHH hautatu zuen epaimahaiak euskarazko lanik onentzat. “Iparraldean” (Romain Jamet), “Urmuga” (Mattin Zeberio) eta aurreko domekan aurkeztutako “Aterpean ateri” izan ziren beste izendatuak. Jakina, hizkuntza(k) beste zutabe nagusietakoa d(it)ugu.

Bizi gara!

 

MHHH hedabideetan:

 

Featuring WPMU Bloglist Widget by YD WordPress Developer

跳至工具栏