Orain dela astebete hil zen Henning Mankell suediar idazle ezaguna. Minbizia diagnostikatu ziotenetik, hilabetez hilabete zutabeak idazten ibili zen prentsa idatzian, eta bizipen horietatik bere pentsamendua eta hausnarketak bildu zituen “Hondar higikorrak” (2015) izenburuko eleberrian ere bai.

Berri txarrak jaso berriak, modu ezin grafikoagoan idatzi zuen bizitza txikitu egion zitzaiola, ideiak eskastu, burua basamotu bihurtuz. Etorkizunean ezin pentsatu, eta orduan “behin eta berriz haurtzarora itzultzen nintzen“. Halaber, bera lagunduta egoteko suertea eduki zuen arren, oso sentikor azaldu zen trantze hauetatik bakarrik egoten diren pertsonenganantz. Gauetan sarritan sentitzen diren angustia eta paniko horien aurrean bakar-bakarrik.

Eta medikazioaz gain, komunikazioa (eta egia) zein garrantzitsua den azpimarratu zuen: “Ba al dago ezer inportanteagorik minbizidun gaixo batentzat egia esaten digutela konbentzituta egotea baino? Entzuten ditugun hitzak sinestu ditzakegula?”

Azkenik, iluntasunaz betetako egunei buruz ere idatzi zuen: “Egun haietan egin dezakezun bakarra da hortzak estutu eta nire burua behartu beste gauza batean pentsatzeko. Normalean funtzionatzen du. Egun gutxi batzuetan beldurrak partida irabazten du.”

André Breton artista surrealistak “Anthologie de l’humour noir”  idatzi zuen 1940an, 45 idazleren testuak jasoz, baina liburuaren banaketa berehala debekatu zuen Philippe Pétainen gobernuak, naziek okupatutako Frantzian. 1966an berriro argitaratu zuen Bretonek, “izen gehiago ipintzeko tentazioari eutsiz”.

Umore beltza debekatu, eskandaluzkotzat jo. Gai delikatuekin jolastu. Sentimenduak zauritu. Adibideak eta adibideak daude, eta orain dela gutxi Espainiako hiriburuan honekin lotutako zerbait gertatu da, badakizuenez, eta umore edo satiraren mugei buruzko eztabaida interesgarria piztu du. Frantziako hiriburuan ere badakite honi buruz. Baita Danimarkakoan ere.

Hausnartu bitartean umorea ez dugu galduko: Top Ten Dark Comedy Movies.