“Ser profeta en tu tierra“. Neu bezalako nomada batendako zaila da definitzen zein den leku hori, non dagoen etxea. Zarautz da duela ia 6 urtetik “ihes egiteko saiakera guztiak amaitu diren tokia”. Bilbo dut bestela erreferentzia. Iruñea ere bada, jatorriagatik. Eta Arrasate, izan ere duela ia 20 urte hasi nintzen bertan lan egiten, eta ugariak dira pilatzen ari naizen bizipenak, pertsonak eta ikasbideak. Etxean bezala sentitzen naiz aspalditik, beraz, Debagoienean modu zabalean.

Aste honetako martitzenean berriro sentitu naiz “profeta” Mondragoen. Harrera berriz ere izugarria izan da, esker ona besterik ez daukat. Eta solasaldian puntu bat, arin bazen ere, aipatu genuen: “Mendian bizi”. Nepalen oso desberdina da kontzeptu hori, hasteko itsas mailatik altuera metrotan, baita gizarte moduan garapen maila ere. Suku Mayak labur kontatzen digu dokumentalean, zer den Tamun bizitzea edo Aizarnan. Erreferentzia Kathmandu izan edo Donostia. Elena Sagasetak ere deskribatzen digu: Nepaldarren %80a landa-guneetan bizi da. horietako asko mendi aldean, 1.000-4.000 metrotan, Eta %20a Kathmandun edo hiriguneetan. Antzeko ezaugarriak izango dira munduko beste herrialde menditsu batzuetan, Tibeten, Kazakhstanen, Uzbekistanen. Desberdinagoak Pakistanen, Perun edo Bolivian.

Orografikoki, baldintza ez dira hain muturrekoak Araotzen, Otsagabian edo Lakaben (argazkian). Ospitaleetara iristea ez da hain zaila beste herrialde horiekin konparatuz gero. Herriguneetara heltzeko bideak dexente hobeak dira. Garapen sozioekonomikoa dexente desberdina da munduko bazter honetan. Bizigarriagoak dira hemengo landa-eremuak, argi eta garbi. Baina ajeak ere egon badaude, eta hirietarantz edo herriguneetarantz exodoa etengabekoa da azken hamarkadetan. Baserri inguruetan askoz jende gehiago hiltzen da jaio baino. Araban, Nafarroa bietan eta Zuberoan markatuago dago Bizkaian, Lapurdin edo Gipuzkoan baino. Asko interesatzen zaidan dolu kolektibo demografikoa da. 

“Hirian bizi”: Juanjo San Sebastianek hiri atseginen eta neurri txikikoen alde egiten du aldarrikapena, Bilbo adibidez. Edo Hego Euskal Herriko beste hiru hiriburuak. Bizigarriak. Pandemia hau zelan sortu den Wuhan bezalako hiri erraldoian, ia 12 milioi biztanlekoa. Zein erraz hedatu den New York, London edo Paris bezalako hiri handietan. Eta, alderantziz, hain populatuak ez dauden herrialdeetan, Australian edo Zeelanda Berrian, espazio askoz zabalagoekin, nola gertatzen ari den. Beste hainbat faktore jokoan noski, Hausnartzeko ematen du. Hilabete hauetan ez dira gutxi baserritarrak euren bizimodua aldarrikatzen dutenak, beldurretik urrutiago kalekumeok baino.

Bizi naizen lekuak kontuan hartuta, Valladoliden edo Bilbon bizitzea nahikoa diferentea da Madrilen bizitzea baino. Majadahondan Madril hirian baino. Beste nomada batek, Felipe Uriartek, etxea oso modu zabalean definitzen du. Etxea Herria (maiuskulaz) da berarentzat, Euskal Herria. Bat egiten dut berarekin, hala sentitzen dut nik ere. Beste erreferente batek, Iñaki Olaizolak, Euskal Herrian ondo bizi baina gaizki hiltzen garela aipatzen du.  Bat nator, ondo edo oso ondo bizi gara orokorrean hemen.

Falta dena hobeto hiltzea da, baina hori beste puntu bat da. 

PD. – Hirian (herrian) egun hauetan hil den Patxiri, agur eta ohore. Ospitalean hil den menditarra eta itsasgizona.

PD’. –  Otsailaren 1ean 6 urte bete dira ama hil zenetik. Etxean. Hirian. Donostian. Bakean.